Kościół w Słopanowie - świątynia, w której diabeł karze karczmarkę, bo ta piwa nie dolewała!

Kościół w Słopanowie - perełka architektoniczna powiatu szamotulskiego

Gmina Obrzycko jest pewnego rodzaju paradoksem. Stosunkowo niewielka (zarówno pod względem zajmowanego obszaru, jak i liczby ludności), częściowo skryta w lasach, tętni jednak, wręcz dudni! bogactwem dziedzictwa kulturowego, które w niezwykłej architekturze się zamyka.

O fascynującej historii obrzyckiej ziemi przypomina przecież pałac w Kobylnikach i owiana legendami tajemnicza nekropolia rodziny Twardowskich i Lossów w lasach kobylnickich schowana. Ale echa przeszłości rozbrzmiewają też w Słopanowie.

Znajdujący się we wsi drewniany kościół pw. św. Mikołaja, to jedna z perełek architektonicznych powiatu szamotulskiego. Mimo, że świątynia liczy ponad 300 lat nie straciła absolutnie nic ze swojego uroku. Dzięki działaniom konserwatorskim obiekt zachował się w doskonałym stanie, a zdobiąca jego wnętrze polichromia może nadal zachwycać. To właśnie przepiękne malowidła na deskach, w dużej mierze budują jego wartość.

Kościół w Słopanowie - czy znasz jego historię?

Kościół w Słopanowie wzniesiony został w roku 1695 z fundacji Jana Kąsinowskiego, sędziego wałeckiego - ówczesnego właściciela wsi. Uroczysta konsekracja odbyła się jednak 4 lata później, kiedy to ukończono prace nad polichromią. Poświęcenia świątyni dokonał ks. biskup Hieronim Wierzbanowski, a na pamiątkę tego wydarzenia jego datę (1699 r.) zapisano nad wejściem do kościoła.

Pod względem architektonicznym jest to świątynia jednonawowa o konstrukcji zrębowej, orientowana (prezbiterium, w którym mieści się ołtarz główny zwrócone jest ku wchodowi). Więżę, która częściowo nadbudowana jest nad nawą, wieńczy gontowy hełm z latarnią oraz krzyżem.

W latach 1862 - 1866 kościół został odnowiony, dobudowano wówczas kruchtę, a w 1914 w świątyni przeprowadzono kolejny remont. Gruntownie restaurowana była zaś w latach 1989 – 1991.

Przepiękne malowidła

Zachwycające jest przede wszystkim wnętrze obiektu. Wyposażenie stanowi ołtarz główny oraz 2 ołtarze boczne w stylu barokowo - ludowym pochodzące z II połowy XVII wieku, a także ambona oraz rokokowa chrzcielnica, wykonane w końcu XVIII stulecia. Tuż przed ołtarzem znajduje się belka z krucyfiksem oraz rzeźbami Matki Bożej Bolesnej (XVI w.) i św. Jana (XVII w.). Uwagę w sposób szczególny przykuwają jednak ułożone w trzech pasach malowidła, które obiegają cały kościół.

Najniżej – ornamenty roślinne, powyżej sceny figuralne w polach oddzielonych kolumnami, oplecionymi winną latoroślą, nawiązujące do życia i cudów św. Mikołaja. Na samej górze biegnie ozdobny fryz, złożony z główek aniołków i owoców na wstęgach. Tworzone czasem niewprawną ręką, ale zdradzające fantazję i swobodne podejście do obowiązujących kanonów malowidła, tworzą wspaniałą i urzekającą opowieść. Szkoda, że choć z imienia nie poznamy artysty, który poświęcił słopanowskiemu kościołowi cztery lata pracy i pasji - tak o niezwykłej polichromii pisała dla portalu kulturaupodstaw.pl Daina Kolbuszewska w artykule zatytułowanym "Diabeł i karczmarka. Historia ze Słopanowa".

W nawie kościoła i prezbiterium dostrzec można sceny z życia św. Mikołaja, w tym m.in. ilustrację legendy, która widziała świętego pomagającego osobom ubogim. To właśnie z niej wziął się zwyczaj obdarowywania dzieci prezentami. Na ścianach odnajdziemy z kolei "spisane pędzlem" wydarzenia biblijne zarówno z życia św. Mikołaja, jak i świętych Wawrzyńca, Szczepana, Piotra oraz Pawła. Na suficie uwieczniono Trójcę Świętą.

Diabeł chce ukarać karczmarkę, bo ta piwa nie dolewała

Ale najsłynniejszym i najbardziej zastanawiającym zarazem malowidłem jest scena ukazująca diabła oraz karczmarkę z kuflem piwa w ręku i napisem znajdującym się tuż nad głową kobiety głoszącym "Bo nie dolewała". Aby ją zobaczyć należy stanąć pod chórem i mocno zadrzeć głowę. Diabeł, jak można się domyślać, prowadzi karczmarkę do piekła. W niczym nie przypomina jednak znanych z literatury i sztuki wyobrażeń przedstawiających go, jako budzącego lęk szatana. Wywołuje raczej... uśmiech!

Obok niego malarz umieścił wołową skórę ze spisanymi grzechami, za które można zostać potępionym na wieki. Warto poczytać. Przedstawienie diabła w słopanowskim kościele odbiega od zwyczajowych kontekstów, w jakich pojawiają się przedstawienia wysłanników szatana w kościołach katolickich. Jest zapewne artystycznym przetworzeniem lokalnej historii o nieuczciwej karczmarce, która nie dolewała piwa. Śladem codziennego życia sprzed 300 lat, uwiecznionym na ścianach kościoła - pisała dla portalu kulturaupodstaw.pl Daina Kolbuszewska.

Polichromię zakonserwowano w latach 1953 – 1954. Sposób przedstawienia postaci oraz motywów roślinnych, w tym przede wszystkim wyjątkowa dbałość o detale zawarte w poszczególnych scenach, świadczą o niezwykłym kunszcie artystycznym twórcy malowideł.

Słopanowska świątynia inspiruje

Drewniany kościół w Słopanowie stanowi zabytek klasy zero, a więc obiekt o najwyższej wartości artystycznej, historycznej i naukowej. Świątynia cały czas pełni funkcje sakralne - msze święte odbywają się tu w każdą niedzielę o godzinie 9.00. Jej urok, a także niepowtarzalny klimat niezmiennie inspirują.

Pary narzeczeńskie ustawiają się w kolejce, aby móc zawrzeć tu związek małżeński, a fotografowie nieustannie zabiegają o możliwość wykonania sesji. Jakiś czas temuo udało się to zaprzyjaźnionemu z naszą redakcją Jerzemu Walkowiakowi - pasjonatowi fotografii z Szamotuł. Dzięki jego uprzejmości publikujemy dziś fantastyczne, przepełnione głębią koloru niezwykłych malowideł zdjęcia ze słopanowskiego kościoła. Musicie je zobaczyć!

Opracowano na podstawie artykułu Dainy Kolbuszewskiej "Diabeł i karczmarka. Historia ze Słopanowa" (https://kulturaupodstaw.pl/diabel-i-karczmarka-historia-ze-slopanowa/) oraz informacji opublikowanych na portalu wikipedia.org w artykule "Kościół św. Mikołaja w Słopanowie" (https://tiny.pl/7k5r4)