Gm. Ostroróg. Przydrożne kapliczki oraz figury - znaki wiary i pamięci. To też cenne zabytki sztuki sakralnej!

Przydrożne figury wznoszone były z różnych powodów

Niektóre cechuje skromność, inne zachwycają rozmiarem oraz detalami architektonicznymi, w tym przede wszystkim zdobieniami. Spotykamy je na rozstajach dróg, niekiedy w centralnych częściach wsi, najczęściej zaś - przy drogach prowadzących do wiejskich osad. W życiu codziennym społeczności lokalnych pełnią niezwykle ważną rolę, naturalnie wpisując się w jej historię, tradycje i ludową obyczajowość.

Przydrożne figury wznoszone były z różnych powodów. Jedne stawiano dla upamiętnienia istotnego dla fundatora, bądź fundatorów wydarzenia, inne stanowiły wyraz głębokiej wdzięczności za doznane łaski. Ich budowie nierzadko towarzyszyły też określone intencje, a same figury chronić miały ludność przed chorobami, pożarami i powodziami. Wiele z nich powstawało na prywatnych posesjach. W krajobraz regionu zaczęły wpisywać się już w XIX wieku. Większość wzniesiono jednak przed II wojną światową, w latach 40. i 50 ubiegłego stulecia, a także w późniejszym okresie.

Przydrożne kapliczki oraz figury w gminie Ostroróg

W gminie Ostroróg znajduje się około 15 figur, przedstawiających Matkę Boską, Jezusa oraz świętych patronów. Zlokalizowane są głównie na terenach wiejskich, choć nie brakuje ich też w samym mieście. Przykład stanowi m.in. figura św. Jana Nepomucena znajdująca się na rynku. Ma około 1 metra wysokości, umieszczona jest na kamiennym 5-metrowym cokole na rzucie kwadratu. Pochodzi z okresu międzywojennego - informację tę odnajdujemy w pracy zbiorowej pod redakcją Krystyny Dąbrowskiej zatytułowanej „Kapliczki i figury przydrożne powiatu szamotulskiego”.

Wiele figur zniszczono podczas wojny

W okresie II wojny światowej Niemcy zniszczyli wiele tego typu obiektów, upatrując w nich symbole polskości. Społeczność lokalna nie szczędziła jednak sił, by uchronić je przed „twardą ręką” okupanta, zaś po wojnie czyniła starania mające na celu ich odbudowę. Tak było m.in. w przypadku Wielonka. Figura, której fundatorami prawdopodobnie byli Kwileccy, została zburzona przez hitlerowców. Po zakończeniu działań wojennych natomiast, dzięki ofiarności mieszkańców i mieszkanek na jej miejscu stanęła kapliczka Matki Boskiej Nieustającej Pomocy.

Podobna historia miała miejsce w Oporowie, gdzie jeszcze przed wojną stanęła figura Matki Boskiej z Dzieciątkiem, która prawdopodobnie również ufundowana została przez hrabiostwo Kwileckich. Na skutek działań okupanta uległa ona zniszczeniu (Niemcy figurę przewrócili), ale nie całkowitemu. Po wojnie mieszkańcy i mieszkanki Oporowa naprawili figurę i ponownie ją postawili.

Wspólna modlitwa przy figurach

W istocie jednak wszystkie figury i kapliczki skrywają w sobie historie szczególne. Bardzo często są to bowiem historie pisane przez wielopokoleniowe rodziny, które gromadziły się przy nich na wspólnej modlitwie, w czasach trwogi, ale i wielkiej radości. Zwyczaj ten do dziś kultywowany jest zresztą w wielu wioskach. W maju i październiku mieszkańcy oraz mieszkanki spotykają się przy figurach, by oddać cześć Matce Bożej, a w okresie Wielkiej Nocy w niektórych wsiach święcone są tu potrawy. Bezsprzecznym zaś jest, że przydrożne figury oraz kapliczki stanowią niezwykle ważny element życia religijnego regionu, wpisując się zarazem w kulturę i sztukę Ziemi Ostrorogskiej.