Szamotuły. O niesłusznie zapomnianej historii. Oznakowano cmentarz żydowski zniszczony przez Niemców w 1939 roku

Oznakowanie cmentarza żydowskiego w Szamotułach

Przygotowania do oznakowania cmentarza żydowskiego w Szamotułach trwały od wielu miesięcy. W projekt realizowany przez Narodowy Instytut Dziedzictwa ze środków Ministerstwa Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu zaangażowało się Muzeum Żydów Polskich POLIN, a lokalnymi partnerami przedsięwzięcia zostali: Zespół Szkół nr 2 w Szamotułach, będący Szkołą Dialogu oraz szamotulskie Muzeum – Zamek Górków.

ZOBACZ RÓWNIEŻ: ZESPÓŁ SZKÓŁ NR 2 W SZAMOTUŁACH KONTYNUUJE DIALOG MIĘDZYKULTUROWY

Wspomniany projekt zakłada identyfikację wszystkich cmentarzy stanowiących do 1939 roku własność gmin żydowskich (jest ich około 1200) oraz wprowadzenie ujednoliconej formy ich oznaczenia. Na przestrzeni ostatnich 3 lat pilotażowo oznakowano 6 takich miejsc spoczynku znajdujących się m.in. w Lublinie, Siedlcach, Tykocinie i w Warszawie. W trakcie realizacji pilotaż został poszerzony o kirkuty w Orli na Podlasiu, Tuszynie koło Łodzi i w Szamotułach w Wielkopolsce (cmentarz powstał w XVIII wieku, zniszczono go w 1939').

"Oni budowali to miasto"

We wtorek, 19 października przedstawiciele i przedstawicielki instytucji zaangażowanych w realizację projektu, władz wojewódzkich oraz samorządów lokalnych, a także młodzież spotkali się przy ulicy Zamkowej w Szamotułach. Nieopodal internatu Zespołu Szkół nr 2 stanął kamień pamięci wraz z mosiężną tablicą w kształcie macewy, informującą o znajdującym się niegdyś w tym miejscu cmentarzu żydowskim.

- To miejsce spoczynku mieszkańców Szamotuł. Oni budowali to miasto, żyli tym miastem, pracowali dla tego miasta i z wyznawcami wszystkich innych religii współtworzyli dziedzictwo, które dzisiaj posiadamy – mówiła w trakcie uroczystości Alicja Kobus, przewodnicząca Żydowskiej Gminy Wyznaniowej w Poznaniu.

O wielokulturowym mieście opowiadał również Zygmunt Stępiński – dyrektor Muzeum Żydów Polskich POLIN, zwracając uwagę na fakt, że Żydzi stanowili niegdyś 20 proc. wszystkich mieszkańców i mieszkanek Szamotuł. Równocześnie podkreślał, że edukacja w zakresie upamiętniania tejże społeczności jest niezwykle istotna – szczególnie wśród dzieci i młodzieży.

- To odrębna historia rodzin, gmin, miast, ale przede wszystkim Polski i tysiącletniej historii polsko – żydowskiej – tak o oznakowaniu cmentarzy żydowskich mówiła z kolei Anna Czerwińska – Walczak, zastępczyni dyrektora Narodowego Instytutu Dziedzictwa, która odczytała list prof. Magdalena Gawin, podsekretarz stanu w Ministerstwie Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu oraz Generalnego Konserwatora Zabytków.

Zadośćuczynienie historii

Wydarzenie trafnie spuentowała zaś starosta, Beata Hanyżak mówiąc o pewnym zadośćuczynieniu historii.

- Społeczność żydowska zamieszkiwała Szamotuły już w XV wieku, aż do 1939 roku. Wtedy to zniszczona została przez okupantów synagoga i cmentarz żydowski. Wydawało się, że po 1989 roku naturalnie przywrócimy pamięć o zmarłych. Tak jednak się nie stało, dzieje się to dziś – przyznawała Hanyżak -Niech od dzisiaj będzie to bardzo ważne miejsce na mapie historii naszego powiatu – skwitowała.

Rabin Icchak Rapoport odczytał psalm i modlitwę za zmarłych. Zgromadzeni złożyli na miejscu pamięci kamienie i wiązanki kwiatów, zapłonęły znicze.

Przywracają pamięć o niesłusznie zapomnianej historii

Warto dodać, że przy kamieniu upamiętniającym cmentarz żydowski wmurowano również macewy odkryte w Szamotułach. Wtorkowe wydarzenie poprzedziły zaś warsztaty z udziałem młodzieży z Zespołu Szkół nr 2, które zorganizowało muzeum POLIN.

To kolejny projekt przypominający szamotulanom i szamotulankom o niesłusznie zapomnianej historii. Między innymi dzięki zaangażowaniu wspomnianej szkoły oraz Muzeum – Zamek Górków kilka lat temu w Szamotułach odsłonięto tablicę upamiętniającą cmentarz ewangelicki.