Szamotuły. "Konsument cyberbezpieczny", czyli jak nie dać się oszukać w sieci. Nietypowy projekt edukacyjny w szamotulskim "Rolniku"

"Konsument cyberbezpieczny - aktywna edukacja"

Zespół Szkół nr 2 w Szamotułach od lat prowadzi działania edukacyjne, których celem jest podniesienie świadomości prawnej młodzieży i wyposażenie jej w praktyczną wiedzę z zakresu praw przysługującym młodym ludziom, a także ich obowiązków. W cykl przedsięwzięć podejmowanych przez placówkę wpisał się również innowacyjny projekt przygotowany przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów oraz Fundacji ProPublika, a realizowany pod hasłem "Konsument cyberbezpieczny - aktywna edukacja". Opiera się on na interaktywnym narzędziu dedykowanym młodzieży, służącym do rozpowszechniania wiedzy na temat praw konsumenta w Internecie oraz ich ochronie.

Młodzież zmierzyła się z próbą oszustwa zakupowego

W poniedziałek, 15 marca - w Światowy Dzień Praw Konsumenta uczennice oraz uczniowie klas licealnych szamotulskiego "Rolnika", a także najstarszych klas Szkoły Podstawowej nr 3 w Szamotułach wzięli udział w zajęciach warsztatowych on line. Korzystając ze stworzonej specjalnie na potrzeby projektu strony internetowej, symulującej portal społecznościowy, zetknęli się z próbą oszustwa zakupowego, na jakie codziennie narażeni są konsumenci korzystający z Internetu. Zadaniem młodzieży było dokonanie zakupu wskazanego produktu. W tym celu weszli w interakcję z chatbotem imitującym zachowanie sprzedawcy – sieciowego oszusta.

- Portal projektowy o nazwie "Społeczność" prócz oszustwa zakupowego symuluje jeszcze wiele innych czyhających na konsumenta w sieci niebezpieczeństw, np. wyłudzenie kodu BLIK, kradzież tożsamości, fałszywą zbiórkę charytatywną i piramidę finansową. Każde z wirtualnych zagrożeń zostało przez twórców strony maksymalnie urealnione. Wygląd strony internetowej, jej zawartość, mechanizmy i stosowane interakcje są identyczne jak te, z którymi konsument faktycznie spotyka się w sieci - tłumaczy Klaudia Tomaszak - Ślipka, nauczycielka języka polskiego w Zespole Szkół nr 2 w Szamotułach, jedna z koordynatorek projektu.

O prawach konsumentów i konieczności budowania ich świadomości - od najmłodszych lat

Praktyczną część warsztatów poprzedziła lekcja z udziałem Tomasza Chróstnego - prezesa Urzędu Konkurencji i Konsumentów oraz Anny Sobol - Powiatowego Rzecznika Praw Konsumentów. W jej trakcie uczennice i uczniowie poszerzyli swoją wiedzę m.in. w zakresie rodzajów zawieranych umów oraz praktyk stosowanych przez nieuczciwych przedsiębiorców w sieci. Młodzi konsumenci z chęcią włączali się w dyskusję podkreślając, iż są świadomi metod, po które sięgają sprzedawcy pragnący przykuć uwagę kupujących. Za przykład podawali m.in. oferty sprzedaży produktów po obniżonych cenach, jakie pojawiają się na portalach społecznościowych. Dostrzegali, iż tzw. chwyt marketingowy może nieść za sobą wiele zagrożeń, stanowiących zwykłą pułapkę zakupową.

Anna Sobol przestrzegała zaś przed korzystaniem z oferty e-sklepów, które nie podają danych dotyczących adresu firmy, a ich regulaminy nie zawierają szczegółowych informacji na temat form dokonania zapłaty za dany towar. Przekonywała, że do oszustw może dochodzić nie tylko przy okazji zakupu odzieży, czy obuwia, ale i usług oferowanych np. przez firmy budowlane lub deweloperów. Rzeczniczka rozmawiała z młodzieżą również o aspektach prawnych umów zawieranych na odległość, a także o zapewnianych przez jej urząd: bezpłatnym poradnictwie konsumenckim i informacji prawnej w zakresie ochrony interesów konsumentów.

Prezes UOKiK zwracał natomiast uwagę na konieczność budowania świadomości konsumenckiej już od najmłodszych lat. Z sieci bowiem, także w kontekście dokonywanych zakupów, korzystają coraz młodsze osoby. W sposób szczególny narażone są one na próby oszustwa.

- Nawyki kształtuje się na przestrzeni wielu lat. Mamy świadomość tego, że musimy rozpocząć wieloletni proces związany z kształtowaniem postaw konsumenckich od przedszkola, poprzez szkołę podstawową, liceum. Już teraz jesteście często świadomymi konsumentami, którzy mają pewne poczucie bezpieczeństwa w sieci i m.in. przez to oszuści wykorzystują swoje metody, którymi próbują zachęcić was do swoich produktów, usług, do inwestycji, wykorzystując również skradzioną tożsamość lub modne produkty jak np. kryptoaktywa do tego, żeby powierzyć im swoje pierwsze oszczędności lub oszczędności rodziców, czy dziadków - mówił Tomasz Chróstny.

Prezes UOKiK opowiedział także o tym, czym zajmuje się kierowany przez niego urząd oraz o swoich kompetencjach, do których należy kształtowanie polityki antymonopolowej i polityki ochrony konsumentów, a także opiniowanie projektów pomocy publicznej.

Świadomi konsumenci w "Rolniku"

Choć osią 2-godzinnych warsztatów stała się próba oszustwa zakupowego, z jaką młodzież zmierzyła się korzystając z interaktywnego symulatora, pilotażowy projekt pozwolił ukazać wiele aspektów konsumenckiego cyberbezpieczeństwa. Okazało się, że w pułapki zakupowe można wpaść korzystając nawet ze sprawdzonych portali aukcyjnych, nie zwracając uwagi np. na czas realizacji przesyłki lub nie sprawdzając jej zawartości w trakcie lub tuż po odbiorze. W tym przypadku sprawdza się złota zasada mówiąca o tym, iż nieznajomość prawa szkodzi.

Szkolni koordynatorzy projektu - wspomniana Klaudia Tomaszak - Ślipka, a także Piotr Gotowy i Anna Kustoń - nauczyciele historii w "Rolniku" są jednak spokojni o swoich uczniów i uczennice.

- Młodzież - w teorii, ale i w wirtualnej praktyce - poznała konsekwencje ewentualnych lekkomyślnych decyzji konsumenckich. Przekonała się, że mogą one oznaczać wymierne straty finansowe. Dowiedziała się ponadto, na co zwrócić uwagę, aby nie paść ofiarą oszustwa zakupowego. Jednocześnie dostała wskazówki, co zrobić i gdzie się zwrócić, jeśli już do niego dojdzie. Zdobytą na zajęciach wiedzę podsumował i wyegzekwował finalny test wiedzy, który uczennice i uczniowie zdali celująco. Można mieć zatem pewność, że nasza młodzież w roli konsumentów w sieci będzie bezpieczna - komentują nauczyciele.